SIGNALEMENT #6

Alain de Botton
Er zit doorgaans geen handleiding bij het nieuws, want het volgen wordt geacht een doodgewone, hoogst eenvoudige, voor de hand liggende en onopmerkelijke bezigheid te zijn, net als ademhalen of met je ogen knipperen. Na een pauze van meestal niet langer dan een nacht (en vaak veel korter: als we ons erg rusteloos voelen, gaan we al na een minuut of drie, vier door de knieën) onderbreken we abrupt de dingen waar we mee bezig zijn om het nieuws te volgen.

Waarom doen we dat? En wat doet al dat nieuws in de loop der jaren met ons? Aan de hand van de meest uiteenlopende nieuwsfragmenten, die Alain de Botton aan een grondiger analyse onderwerpt dan de schrijvers ervan zullen hebben beoogd, laat hij zien dat die universele en vanzelfsprekende gewoonte heel wat vreemder is dan we denken. Ook geeft hij een aantal tips om ons niet gek te laten maken door het nieuws. Zijn project is zowel instructief als utopisch: het werpt niet alleen de vraag op wat nieuws tegenwoordig is, maar ook wat het ooit zou kunnen zijn.

Andreas Capellanus
Aan het einde van de twaalfde eeuw schreef Andreas Capellanus op verzoek van een jeugdige vriend De amore, het handboek van de liefde. Liefde beschrijft Capellanus als een drama van verlangen en vervulling, van tomeloze hartstocht en mateloze toewijding, van overgave aan ziedende lust en spirituele liefde. Het boek is een klassieke ars amatoria, een liefdesleer van erotische omgangsvormen, een retorica van hoofse minne.

Tegelijk is De amore een leerdicht dat waarschuwt voor het ontwrichtende en verderfelijke van het zinnelijke verlangen, de onbereikbaarheid van de geliefde. Niets anders stelt het levensgeluk zo zeer in de waagschaal als liefde. Want ware liefde negeert en doorbreekt maatschappelijke conventies en verstoort de onromantische orde.

Ton de Kok
Waarom is er iets en niet niets? is de meest existentiële vraag die een mens volgens Ton de Kok kan stellen. In Wat is God? (niet: wie is God?) gaat de auteur – gepromoveerd geesteswetenschapper, voormalig lid van de Tweede Kamer en momenteel docent godsdienstfilosofie in het middelbaar onderwijs – op zoek naar het hardnekkige verschijnsel God dat al sinds mensenheugenis bron van wereldbeschouwing, rumoer en zelfs oorlog is.Bestaat God wel? vraagt De Kok zich af.

Dat is een eeuwenoud raadsel, evenals de vraag naar de zin van het leven. Volgens Ton de Kok kunnen we niet om die vragen heen, want, of we het willen of niet, we worden vanaf onze geboorte geconfronteerd met ‘waartoe zijn we op aarde?’, zoals de katholieke catechismus jonge kinderen vroeger voorhield. Geïnspireerd door politieke gebeurtenissen met een religieuze achtergrond, zoals de aanval op de Twin Towers in 2011, en nederig geworden door foto’s vanuit de ruimte waaruit blijkt dat de aarde en de mensen maar een minuscuul stipje in het onmetelijke heelal zijn, pakt De Kok zijn zoektocht fundamenteel aan door 2500 jaar filosofie onder de loep te nemen. Hij beperkt zich tot de westerse wijsbegeerte, maar het blijft een forse onderneming. Wat is God? is daardoor behalve een zoektocht naar God ook het verhaal van de westerse ideeëngeschiedenis. Zo beschrijft hij de ideeën van onder anderen Thales van Milete, Plato, Lucretius, Thomas van Aquino, Eckhart, Pascal, Spinoza, Voltaire, Schopenhauer, Nietzsche, Sartre en Camus.

Daarnaast onderzoekt hij het godsidee van negen auteurs van literaire werken, onder wie Thomas Mann, Ernest Hemingway, Imre Kertész en Harry Mulisch. Wie na het lezen van Wat is God? hoopt te weten waartoe we op aarde zijn en wie of wat God is, komt bedrogen uit. Met de auteur van het lezenswaardige boek zal hij verzuchten: “Ik heb met hart en ziel gezocht, maar nog altijd niets gevonden. God is mogelijk alles.