IN DIALOOG MET OUDEREN. PRAKTISCHE FILOSOFIE IN DE OUDERENZORG
Spreken is zilver, vragen is goud
Marja Havermans en Aagje van der Vossen
Tekst: Marja Havermans
Video: Paul Troost
‘Dit is zo belangrijk, dit moet heel Nederland gaan doen, en ik wil daar een boek over schrijven.’ Dat zei Aagje van der Vossen toen ik met haar in contact kwam over het voeren van gesprekken met ouderen. Aagje voert reminiscentiegesprekken, waarin het naar boven halen en delen van herinneringen centraal staat. Ik begeleid filosofische gesprekken met ouderen. Wat ons verbindt is het woord ‘dialoog’. Wij voeren niet ‘zomaar’ gesprekken, we gaan met ouderen in dialoog. We besloten onze kennis van praktische filosofie en ouderenzorg te combineren. Samen schreven we het boek: Spreken is zilver, vragen is goud. In dialoog met ouderen.
Spreken is zilver, vragen is goud. In dialoog met ouderen, geschreven door Marja Havermans en Aagje van der Vossen, is geschikt voor iedereen die met ouderen te maken heeft. Beroepsmatig, in opleiding of als vrijwilliger in de ouderenzorg. Maar het boek is zeker ook voor kinderen en kleinkinderen, andere familieleden, mantelzorgers, vrienden, buren, kennissen en vrijwilligers – voor jong en oud.
Onze missie is dus: heel Nederland moet in dialoog gaan met ouderen. Waarom is dat zo belangrijk? Ten eerste doet het recht aan de ouderen zelf. Zij worden gehoord, ze kunnen hun verhaal kwijt en worden geprikkeld tot nadenken. Ze horen er nog bij, wat zij vinden doet ertoe. Ook kan een goed gesprek eenzaamheid tegengaan, de dag inhoud geven en mooie ontmoetingen tot stand brengen. Ten tweede is het voor hun gesprekspartners prachtig om te ontdekken dat ouderen vaak onder hun ‘oude jasje’ nog steeds verrassend fris en jeugdig zijn, met een schat aan verhalen, ervaringen, gedachten en emoties.
Het boek nodigt uit om goed te luisteren, open vragen te stellen en zonder oordelen dóór te vragen. Het is een feest als je op deze manier ouderen ziet opbloeien en samen kunt genieten van een mooi gesprek. Spreken is zilver, vragen is goud is vooral een praktisch boek. Het eerste deel gaat dieper in op wat een dialoog is, hoe je vragen kunt stellen en welke vormen van dialoog bij ouderen zoal mogelijk zijn. We geven ook aanwijzingen voor een goed gesprek, uitgesplitst naar een-op-eengesprekken en groepsgesprekken, privé of professioneel, algemeen en specifiek voor senioren. In het tweede deel komen de ouderen zelf aan het woord via beschrijvingen van gesprekken die we zelf hebben gevoerd. Het is boeiend om de inbreng van ouderen zelf te lezen. Het derde deel bevat een uitgebreide lijst gespreksonderwerpen om uit te putten.
Het is een feest als je op deze manier
samen kunt genieten van een mooi gesprek
Er zijn vele manieren om met ouderen in dialoog te gaan. Gewoon op bezoek, bij hen thuis of in het woonzorgcentrum, met een kopje koffie erbij. Dan kun je in plaats van een gesprek over koetjes en kalfjes ook eens andere vragen stellen en een specifiek onderwerp bij de kop pakken. Je kunt ook een socratisch gesprek organiseren voor groepjes ouderen die daar cognitief gezien nog prima toe in staat zijn. Of een laagdrempelige gespreksgroep voor ouderen beginnen in het buurthuis of een ander ontmoetingscentrum in je omgeving. Zelfs met mensen die vergeetachtig of dement worden kun je in dialoog gaan, als je de gespreksvorm aanpast aan wat zij aan kunnen.
