LANG LEVE ROUSSEAU!
Het maatschappelijk verdrag
Jean-Jacques Rousseau
Tekst: Leon Commandeur
In sommige opzichten lijkt Jean-Jacques Rousseau het equivalent van een paradox, of op zijn minst van een geordende chaos waarin een duidelijke allesomvattende visie ontbreekt. Zijn leven, zo onstuimig als het is geweest, en zijn werk, zo weinig systematisch als het over kan komen, lijken daar de belichaming van.
Een van zijn meeste gevleugelde uitspraken past daar helemaal bij: ‘De mens wordt vrij geboren, en is alom geketend’. Dat maakt het lezen van Rousseau juist zo spannend: hij zet je aan het denken, misschien wel meer dan welke andere schrijver ook. Het maatschappelijk verdrag, in een nieuwe uitgave bij Boom verschenen, laat je de fundamenten van de politiek en het recht in de samenleving overdenken.
Hoe overtuigend zijn schrijfstijl ook moge zijn, het laatste woord zal er nog lang niet over gesproken zijn. Zo blijft een van de grote, paradoxale vragen die rondom Rousseau en in het bijzonder dit werk blijven hangen, de vraag of Het maatschappelijk verdrag nu een pleidooi voor democratie is of juist voor totalitarisme? Het zijn wellicht dergelijke vragen die Rousseau nimmer aan actualiteit hebben laten inboeten.
