De maatschappij verwacht

Niemand heeft ooit genoeg gedaan. Niemand heeft ooit zijn doel bereikt. Niemand heeft ooit zijn leven tot het absolute geleefd. Er is altijd een beter. Het kan altijd beter. Het moet altijd beter.

Tekst: Puck de Beer

Moeten
De maatschappij waarin we nu leven heeft haar zinnen gezet op perfectionisme en verlangt dit ook van de mensen die haar tot een maatschappij maken. Het is echter het tegenovergestelde van datgene wat we als mens, als maatschappij, zouden moeten willen. Begrijp me niet verkeerd: niet ‘moeten’ omdat het leven zo zou moeten zijn, maar ‘moeten’ omdat het leven zo zou kunnen. En beter zou zijn. Begrijp je me niet? Dat is oké. Ik snap mezelf ook niet altijd. Wat ik bedoel te zeggen is dat perfectionisme ons opbreekt. Het is perfectionisme waar we naar streven, maar waarom? En belangrijker: wat zijn de gevolgen van deze zoektocht? Terug naar het begin. Niemand heeft ooit genoeg gedaan. Niemand heeft ooit zijn rust verdiend, want er is nog zoveel meer te doen. De wereld zit vol met problemen.

Perfectionisme als probleem
Denk eens met me mee en kies een willekeurig onderwerp waar jij je zorgen over maakt. Het mag alles zijn, de klimaatverandering, het toenemende aantal zelfdodingen of wat je ook maar te binnen schiet. Probeer je eens in te denken waar dit probleem vandaan komt. Denk eens wat verder en dieper na dan normaal. Het hoeft niet foutloos te zijn en je mag stappen overslaan, dat doe ik ook. Al is het maar om te voorkomen dat je een enorm lange lijst aan stappen moet opschrijven.

Denk. Kijk om je heen. Ik daag je uit. Een voorbeeld om te illustreren wat ik bedoel.

De toenemende zelfdoding komt voort uit de toenemende depressie. De toenemende depressie komt voort uit de afnemende zelfwaarde. De afnemende zelfwaarde komt voort uit de toenemende prestatiedruk. De toenemende prestatiedruk komt voort uit het toenemende perfectionisme.

Goed, nog een voorbeeld.

De toenemende klimaatverandering komt voort uit de groeiende economie. De groeiende economie komt voort uit de toenemende rijkdom.

De toenemende rijkdom komt voort uit de toenemende zucht tot status. De toenemende zucht tot status komt voort uit de toenemende eenzaamheid. De toenemende eenzaamheid komt voort uit de afnemende tijd met vrienden. De afnemende tijd met vrienden komt voort uit de toenemende tijdnood. De toenemende tijdnood komt voort uit het toenemende perfectionisme.

Eerlijk, ik geloof dat veel terugkeert naar ons misplaatste verlangen naar perfectionisme. Perfectionisme geeft het idee dat je het alleen moet doen. Want jij moet nou eenmaal perfect zijn en iemand die hulp nodig heeft is niet perfect. En juist dat breekt mensen op, want we gunnen het elkaar niet meer dat er iets mis kan gaan. Alles moet perfect zijn en dat legt een druk op de hele maatschappij.

Als kind moet je snel leren praten, mooi tekenen en goed kunnen spellen. Als tiener moet je goed rekenen, sociaal zijn en prachtige cijfers halen. Als jongere moet je een mooi CV opbouwen, de etiquette kennen en hoge scores halen. Als student moet je studievereniging, een baan en mooie resultaten balanceren. Als volwassene moet je een geweldige partner, leuke contacten en een goede baan hebben.

Amper authentiek
Moet ik nog doorgaan? Als we elkaar nou eens zouden gunnen dat er iets misgaat. Ik geloof dat onze wereld dan radicaal verandert. Als we allemaal zouden accepteren dat we niet perfect zijn. En dat niet kunnen worden. Als we nou eens mensen gaan waarderen om wie ze zijn.

Maar belangrijker: wat als jij jezelf nou eens gaat waarderen voor wie jij bent. Het perfectionisme van de wereld heeft het individu van vandaag verdrongen door simpele eisen tot perfectie. De huidige mens is nog nauwelijks authentiek. Nog nauwelijks tevreden met zichzelf. Want de mens van tegenwoordig is imperfect. Maar wat we niet zien is dat de mens altijd al imperfect is geweest.
 

Het is genoeg wanneer wij als imperfecte mensen
met elkaar kunnen zeggen dat dit voor nu genoeg is

Tijd voor verandering
Niemand heeft ooit zijn doel bereikt. Omdat het beter kan. Moet. Zal. Meiden offeren slaap op om er zogenaamd mooi uit te zien. Jongens offeren tijd op om het goede lichaam te hebben. Ouders offeren liefde op om hun kinderen perfect te laten lijken. Maar in dit alles bereiken we nooit het doel dat we hebben, omdat dit doel simpelweg te perfect is.

Het is tijd voor verandering. Maar dat is nou een zaak die makkelijker getypt dan nageleefd is. De maatschappij verwacht van ons perfectionisme. Hoe kunnen we haar dan iets anders geven? Ik heb het eigenlijk al gezegd. Het is simpeler dan we denken. We kunnen haar iets anders geven omdat wij zelf de maatschappij maken. Een groep wordt beïnvloed door de leden die haar tot een groep maken en juist daarom hebben wij de macht om te veranderen wat de groep uitdraagt. Omdat we individuen zijn en individuele meningen hebben. Imperfecte meningen.

Naar een betere wereld
Ik geloof dat het imperfect zijn van de mens iets is waar we niet alleen mee moeten leven, maar wat we moeten omarmen. En dan samen vanuit een imperfecte wereld gaan streven naar een betere wereld. Begrijp me niet verkeerd, want ik weet dat dit hetzelfde klinkt. Hetzelfde als het streven naar de perfecte wereld. Maar op een gegeven moment is het ook genoeg. Het is genoeg wanneer wij als imperfecte mensen met elkaar kunnen zeggen dat dit voor nu genoeg is. Dat we voor nu rust mogen pakken. En dan? Dan gaan we naar het volgende, na het genieten van onze rust, om dat weer op te pakken. Zodat we uiteindelijk kunnen terugkijken op onze eerste imperfectie, die we iets beter hebben gemaakt en met een frisse blik de wereld weer iets kunnen verbeteren. Beter. Niet perfect. Want perfect is niet zo dichtbij ons bed als we onszelf doen geloven.